آیا انسان‌های اولیه که در غار می زیسته‌اند، از نسل حضرت آدم (ع) بوده‌اند؟
پرسش
انسان‌های اولیه که در غار می‌زیسته‌اند، آیا از نسل حضرت آدم (ع) بوده‌اند؟
پاسخ اجمالی
انتخاب کوه‌ها و غارها به عنوان مسکن توسط انسان‌هایی از نسل حضرت آدم (ع) مورد تأیید قرآن کریم است. اما از آنجایی که بر وجود انسان‌های دیگرِی، قبل از حضرت آدم (ع)، شواهد زیادی وجود دارد، و زندگی انسان‌های گذشته در غارها، غیر قابل انکار است، باید از آثار و دست نوشته‌های موجود در غارها یا راه‌های دیگری اثبات گردد که آثار به جای مانده، مربوط به چه دوره‌ای است.
به هر حال مشخص است که تاریخ خلقت حضرت آدم (ع) به دوران‌های خیلی دور بر نمی‌گردد.
پاسخ تفصیلی
برای دست‌یابی به جواب، توجه به نکاتی ضروری است:
۱. شواهد زیادی وجود دارد که قبل از آدم (ع) ابوالبشر، انسان‌هایی که از نسل آن حضرت نبوده‌اند، زندگی می‌کرده‌اند.
مرحوم علامه طباطبائی می‌فرماید: از آیه‌ی ۳ سوره‌ی بقره می‌توان استشمام کرد که قبل از خلقت آدم (ع)، انسان‌هایی هم زندگی می‌کردند که فرشتگان با سابقه‌ی ذهنی که از آن‌ها داشتند از خداوند می‌پرسند: آیا کسی را خلق می‌کنی که فساد کرده و خون‌ریزی می‌کند.(۱)
در کتاب توحید صدوق (ره) نیز از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمود: شما گمان می‌کنید که خدای عز و جل غیر از شما بشر دیگری نیافریده است. بلکه هزار هزار آدم (ع) آفریده که شما از نسل آخرین آدم از آدم‌ها هستید.(۲)
۲. با دست‌نوشته‌ها و نقش‌های موجود در غارها می‌توان اثبات کرد که انسان‌هایی از نسل کنونی هم احیاناً در غارها بوده اند.(۳) ولی آیا همه‌ی این قرائن و نشانه‌ها مربوط به انسان‌هایی است که از همین نسل در غارها زندگی کرده‌اند و یا مربوط به انسان‌های قبل از این نسل است، باید اثبات شود.(۴)
البته از ظاهر بعضی از آیات قرآن استفاده می‌شود که نسل حاضر به حضرت آدم (ع) و همسرش منتهی می‌شوند.(۵) مثلا؛ خداوند می‌فرماید: "ای فرزندان آدم (ع) شیطان شما را فریب ندهد کما اینکه پدر و مادر شما را از بهشت بیرون راند".(۶) و ما این نکته را می‌دانیم که قرآن، کتابی است برای همه‌ی بشریت و خطابش به همه‌ی انسان‌هاست.
یا در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: "اى مردم! از (مخالفت) پروردگارتان بپرهیزید! همان کسى که همه‌ی شما را از یک انسان آفرید و همسر او را (نیز) از جنس او خلق کرد و از آن دو، مردان و زنان فراوانى (در روى زمین) منتشر ساخت".(۷)
بر این اساس، اگر از آثار به جای‌مانده در غارها پی برده شود که تاریخ آن به میلیون‌ها سال پیش برمی‌گردد، باید گفت که این آثار به جای‌مانده، مربوط به انسان‌های نسل کنونی نیست، زیرا ظاهرا داستان خلقت حضرت آدم (ع) به بیش از ۷۰۰۰ سال پیش نمی‌رسد.(۸)
و اما اگر مربوط به بعد از این تاریخ باشد، بعید نیست که بتوان گفت: این آثار از آنِ انسان‌های پیشین نبوده و انسان‌هایی از نسل حضرت آدم (ع) هم در غار زندگی می‌کرده‌اند.
البته مقایسه‌ی ساختمان‌های امروزی با ساختمان‌های قدیمی، ما را به این نکته رهنمون می‌سازد که در زمان‌های گذشته، خانه‌سازی فرایند ساده‌تری داشته است و حتی زندگی نسل‌های اول انسان برای حفظ خود از خطر سرما و گرما و حملات حیوانات، در مسکن‌های خیلی ساده، یا استفاده از شکاف کوه‌ها و یا غارهایی که در طبیعت موجود بوده است، با توجه به نبود امکانات خانه‌سازی، یک امر طبیعی بوده است که در قرآن مجید هم بدان اشاره شده است.
قرآن می‌فرماید:« "وَ جَعَلَ لَکُمْ مِنَ الْجِبالِ أَکْناناً"، و از کوه‌ها، براى شما پناهگاههایى قرار داد"(۹) "اکنان" جمع "کن" (بر وزن جن) به معنى وسیله‌ی پوشش و حفظ و نگهدارى است، و به همین جهت به مخفیگاه‌ها و غارها و پناهگاههایى که در کوه‌ها وجود دارد، اکنان گفته مىشود.
در اینجا به وضوح مىبینیم که از غارها و پناه‌گاه‌هاى کوهستانى به عنوان یک نعمت قابل ملاحظه نام برده شده است(۱۰). سکونت و منزل‌گرفتن در غارها و در دل کوه‌ها حتی بعد از دسترسی به صنعت خانه‌سازی در بین بعضی از اقوام در نسل‌های بعدی، رایج و نشانه‌ی تمدن بوده است. چنان که قرآن در باره قومی گزارش می‌دهد که از کوه‌ها خانههایى مىتراشیدند، و در آن به عیش و نوش مىپرداختند!(۱۱)
بنابراین غارنشینی انسان‌هایی از نسل حضرت آدم (ع) بعید نیست و هیچ اشکالی هم در آن وجود ندارد.
۱. ترجمه المیزان، ج ۴، ص ۲۲۳.
۲. همان، ص ۲۳۱.
۳. بعضی‌ها اعتقاد دارند که: غارنشینی انسان‌هایی از نسل کنونی جزء مسلمات است. دائرة المعارف نو، ج ۴، ص ۳۳۱.
۴. ترجمه المیزان، ج ۴، ص ۲۲۳.
۵. ترجمه المیزان، چاپ جامعه مدرسین، ج ۴، ص ۲۲۳.
۶. اعراف، ۲۷.
۷. نساء، ۱: "یا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً کَثیراً وَ نِساء"
۸. برای آگاهی بیشتر، نک: نمایه‌ی: عمر نوع بشر از منظر قرآن، سؤال ۷۰۱.
۹. نحل،۸۱.
۱۰. ر.ک: تفسیر نمونه، ج۱۱، ص ۳۴۶.
۱۱. نک: شعراء، ۱۴۹
* منبع: سایت خوب اسلام‌کوئیست
