کیمیا

رفتار با فرزند

عبادت در کودکی

یکی از محورهای اساسی که حضرت زهرا (س) بدان توجه و تاکید داشتند بعد پرستش و گرایش فرزندان به انجام تکلیف عبادی و الهی بود. آن حضرت شوق بندگی و خضوع در برابر معبود را از همان دوران کودکی در جان فرزندان خود تقویت نموده و آنان را چنان تربیت کرد که بهترین کارها را عبادت خداوند دانسته و از آن بالاترین لذت‌ها را می‌بردند.

دخت گرامی رسول اکرم (ص) بر این مطلب تاکید داشت که بچه‌ها را از کوچکی به انجام عبادت فرا خواند و آنان را به خدا پیوند دهد و بذر محبت و ارتباط با معبود را در کام آنان بیفشاند تا انجام تکلیف برای آنان نه تنها رنج و مشقتی نداشته باشد بلکه با شوق و اشتیاق به استقبال آن بروند. بر این اساس فاطمه (س) فرزندان خود را حتی به شب‌زنده‌داری عادت می‌داد. البته او شیوه‌ی تربیت را به خوبی می‌دانست و به گونه‌ای برخورد می‌کرد که در حد توان و استعداد فرزندان باشد. حضرت در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان کودکان خود را به بیداری و نخفتن  وادار می‌کرد.

ممکن است کسی تعجب کند که او چگونه بچه‌ها را به این کار که حتی برای اشخاص بزرگ هم زحمت دارد فرا می‌خواند. حضرت در روز بچه‌ها را می‌خوابانید تا کاملا  استراحت کنند و غذای کمتری به آنان می‌داد تا بدین‌گونه زمینه  و  موقعیت بهتر و مطلوب‌تری از نظر جسمی و روحی برای شب‌زنده‌داری داشته باشند. او به حدی در این کار جدی و قاطع بود که نمی‌گذاشت احدی از اهل خانه خوابش ببرد و می‌فرمود: محروم کسی است که از برکات شب قدر محروم بماند. گویا فاطمه (س) می‌خواهد از دوران کودکی در قلب پاک فرزندان خود جمال خدا را به تجلی، و جان و زبان‌شان  را به حلاوت و شیرینی عبادت آشنا کند و محبوب راستین را به آنان نشان دهد تا در جوانی جذب جلوه‌های دروغین نشوند.

این روش تربیتی فاطمه (س) به عنوان یک سنت بسیار پسندیده و قابل اجرا در گفتار امامان معصوم (ع)  نیز به چشم می‌خورد. از جمله امام صادق (ع) فرمودند: زمانی که کودک به سن شش سالگی رسید او را به نماز و چنانچه تحمل گرفتن  روزه را داشت، او را به انجام آن وادار نمایید. مردی از فرزندش نزد امام رضا (ع) شکوه می‌کند که یک یا دو روز نماز نمی‌خواند. امام (ع) فرمود: چند سال دارد؟ مرد جواب می‌دهد: هشت سال. امام (ع) می‌فرمایند: سبحان الله! نماز را تر ک می‌کند؟! جواب می‌دهد: آری وقتی مریض است. امام می‌فرماید: به هر اندازه می‌تواند نماز بخواند. در روایت دیگری از امام صادق (ع) شیوه‌ی عملی خود ائمه (ع) را  این گونه می‌خوانیم: ما فرزندان خود را از پنج سالگی به نماز فرا می‌خوانیم و شما فرزندان‌تان را از هفت سالگی به انجام نماز وادار نمایید. در همین راستاست که امام (ع) می‌فرماید: وقتی بچه هفت ساله شد به او بگویید دست و صورت خود را بشوید و نماز بخواند، اما وقتی به سن نه سالگی رسید باید وضوی درست و کامل را به او بیاموزید و سفارش موکد کنید تا نماز بخواند و در صورت ضرورت می‌توانید او را با تنبیه به نماز وادارید.

اگر خانواده در بعد پرستش فرزند مراقبت کند و در پایه‌گذاری شخصیت کودک تلاش نموده و حس دینی او را تقویت نماید، ثمره‌ی آن  در جوانی نصیب کل جامعه‌ی اسلامی می‌شود. البته مساله‌ی تنبیه با رعایت شرایطی است که باید به آن توجه شود.

عذرا انصاری