کیمیا

جمع معقول بین آیات مربوط به آزادی دین  سوال : باتوجه به آیه "لا اکراه فی الدین "(1) ظاهراً موضع قران درباره انتخاب دین مبتنی بر آزادی دین میباشد اما ازطرفی درآیات دیگری چنین می نماید که موضع قران برنوعی اجبار وعدم آزادی مبتنی است نظیر آیه " ان الدین عند الله الاسلام (2)....... ومن یبتغ غیرا لاسلام دیناً فلن یقبل منه (3)...." به نظر شما این دو آیه وآیات نظیر این دو چکونه با یکدیگر قابل جمع  می باشد؟ پاسخ : درجواب سؤال کننده محترم باید گفت که :به نظر می رسد درآیه سوره بقره ( لااکراه ...) موضوع مد نظر چگونگی قبول ورد دین وسایر مسائل اعتقادی میباشد که باین معنا که قران بااشاره به امری عقلی  می گوید: نمی توان درمسایل اعتقادی کسسسی رابه اجبار به قبول نظریه ای واداشت  به هیچ کس نمی توان گفت که تو اجباراً باید این مطلب را قلباً قبول کنی واگر هم درجایی کسی به زور به پذیرش امری وادار شد آنچه اتفاق می افتد وانمود کردن وظاهر سازی است  همان رفتاری که عمار بر اثر فشار مشرکین قریش انجام داد(4)اما درآیه دوم ونظایر آن بیان قران متوجه اعتبار ادیان دیگر درمقایسه با اسلام است ببدیهی است که اسلام خود راناسخ ادیان دیگر می داند وبا جفظ احترام سایر ادیان الهی از آنان میخواهد که به دین جدید که کاملتر وبدون تحریف است بگروند وازآنجا که هدایت الهی درگرو تدین به دین صحیح وکامل است تدین به ادیان تحریف شده وناکامل  نمی تواند انسان را آنگونه که باید به سرمنزل هدایت برساند بالنتیجه اگر کسی به غیر ازدین کامل بگرود علی القاعده نباید خود را واصل به حق بشمارد واین عبارت اخرای همان بیان قران است  "   که از او پذیرفته نخواهد شد " برای مثال میتوان به پدری اشاره کرد که خود میداند یاد گرفتن درس وفهم مسائل بازور نمی شود وازمعلم سختگیر تقاضای ملاطفت وهمراهی بیشتری با فرزند خویش را طالب است اما همین پدر برای فرزند خویش هیچ راهی جز تحصیل وکسب مدارک بالا  نمی شناسد وبا دو یا سه شیفت کار کردن وگرفتن معلم خصوصی و....سعی برآن دارد که فرزندش جز به راه کسب مدارج علمی پای نهد ولذا اگر احساس کند دوستی ورفت آمد با شخص خاصی ویا به مکان خاصی مانع تکامل درسی فرزندش می شود مانع آن رفت وآمد ودوستی ها می شود .واین دو امر یعنی اجباری وزوری نبودن فهم مطالب ازیکسو واجبار فرزند به درس خواندن ومحدودیت ایجاد کردن برای او درغیر مسیر علم  ازسوی دیگر دو امر ناهمخوان نبوده وبایکدیگر قابل هماهنگی است وکسی نمی تواند ایراد بگیرد که شما ازیک سو به معلم میگویی سختگیری نکن ازسوی دیگر خودت برفرزندت سختگیری می کنی دراینجا لازم است یاد آور بشوم که  پذیرفته نشدن هیچ دینی جز اسلام بدان معنا نیست که همه متدینان به غیر اسلام درقیامت اهل دوزخ خواهند بود بلکه طبق آیات الهی محرومان فکری واطلاعاتی وضعیف نگاه داشته شدگانی(5) که براثرمشکلات زمانه توانایی  کسب معلومات وتحقیق درمورد اسلام رانداشته اند اما درحد توان وفطرت خویش وظیفه خویش رادرمقابل پروردگار خویش انجام داده اند هیچ حزن واندوهی نخواهند داشت .به بیان قران یهودیان ومسیحیان ووسایر ادیان الهی اگر برایمان به خدا واعتقاد به قیامت باشند –مبدا ومعاد –واهل اعمال نیک باشند دیگر ترس واندوهی نخواهند داشت .(6)1- سوره بقره آیه 256   2- سوره آل عمران آیه 19   3- سوره آل عمران آیه 854- قران درآیه " ..... الا من اکره وقلبه مطمئن با لایمان ...." نحل 106  به این واقعه اشاره می کند5- "الا المستضعفین من الرجال والنساء والولدان لا یستطیعون حیله ولا یهتدون سبیلا فاولئک عسی الله ان یعفو عنهم " سوره نساء آیه 99-986- ان الذین آمنو والذین هادوا والصابئون والنصاری من آمن بالله والیوم الاخروعمل صالحاً فلا خوف علیهم ولاهم یحزنون " سوره  مائده 69