کیمیا

میون ماه من تا ماه گردونهمه ساله با نزدیک شدن ایام اه مبارک رمضان بحث بر سرچگونگی تشخیص اول ماه بین مردم  شروع می شود وبا نزدیکتر شدن به انتهای شعبان دامنه این بحثهابالا می گیرد. شبیه همین بحثها دراواخر ماه رمضان ازنو آغاز می شود واین سط بازار شایعات نیز حسابی داغ می شود ؛ درسالهای اخیر به واسطه گسترش وآسان شدن ارتباط با دفاتر مراجع تقلید مباحثی که قبلا درحوزه ای بسیار محدود مطرح بود به صورتی بحرانی اجتماعی که گاه تازیر سؤال رفتن ارکان نظام هم پیش رفته مطرح شده است درحالی که اندک اطلاعی از مسائل شرعی میتوانست تا حد زیادی از دامنه این بحران بکاهد . این مقاله واحتمالا شماره بعدی آن درپی روشن کردن همین امر است. بد نیست بدانیدکه ازنظر فقهی راه ثابت شدن اول ماه یکی ازطرق ذیل است : ا-اینکه خود انسان ماه راباچشم خودش ببیند   دراین صورت حداقل برای خود انسان تکلیف روشن می شود حتی اگر برای دیگران هنوز حجت اقامه نشده باشد به این معنا دکه ازاینکه شما به تنهایی ماه رادیده اید من نمی توانم آغاز یا پایان ماه را برای خودم معتقد شوم وبراساس حرف شما هرچند آدم راستگویی باشید نمی توانم روزه یا افطار خویش را بنا نهم  ب- شنیدن ازدونفرآدم عادل درفرض قبلی اگر شما انسان عادلی باشید واهل گناه ودروغ نبوده باشید همراه با شخص دیگری که مثل شما بوده باشد اگر ادعا کنید که با چشم خودتان ماه رادیده اید آنگاه فرد دیگری میتواند براساس قول شما وضعیت روزه خود را تنظیم کند نکته اصلی همان است که گفتم : اول عادل بودن هردو شاهد                                         دوم هردو شاهد ماه را دیده باشند نه اینکه حدس یا گمان کرده باشند نکته دوم خیلی مهم است شاهد باید مورد رادیده باشد نه اینکه با محاسبه یا تقویم یا حدس ویا هرعاملی غیر ازچشم به حلول ماه شهادت دهد  ج- شیاع مفید علم یعنی شما درهرجا درشهر میروید می بینید مردم سخن ازحلول ماه برزبان دارند بسیاری ازآنها عادل نیستند بسیاری ماه راندیدند اما آنقدر مطلب پخش شده که احتمال دروغ گویی یا تبانی اینهمه جمعیت ممکن نیست .  د- گذشتن سی روز از اول ماه شعبان  ه- حکم حاکم شرع  حادثه ای که ردسالهای اخیر اتفاق افتاده یقین مردم به پایان ماه مبارک از طریق شنیدن از دفتر مراجع تقلید است .همانطور که  ملاحظه می فرمایید اعلام دفتر مرجع به عنوان یکی ازروشها دررساله هیچ مرجعی و طبق فتوای هیچ مرجعی حتی همان مراجعی که به دفترشلن تلفن شده  صحیح نمی باشد سیر منطقی تلفن به دفتر مرجع  چنین است که بر فرض که شما فرد پاسخ دهنده دردفتر مرجع را عادل بدانید( این امر هم یقینی نیست البته بنا به حسن ظن به مومن فرض می کنیم عادل است ) تلفن کننده می شنود که: برای حضرت آیت الله اول ماه ثابت شده است دقت بفرمایید گوینده پشت خط –که بر فرض واحتمال عادل است - نمی گوید که من ماه رادیدم بلکه خبر ازیقین مرجع متبوع خویش  می دهد وجالب اینجاست که  عموما مرجع مورد نظر – که عموما کهنسال وپر مشغله هستند – نیز ماه راخود شخصا ندیده است بلکه او نیز ازیکی از طرق یاد شده بالا مثلا از شهادت دونفر عادل به این یقین رسیده است درهرصورت این میان کسی به تلفن زننده شهادت نمی دهد که ماه را با چشم خویش دیده ولذا بنا به فتوای خود این مراجع – که تلفن به دفترشان باعث این بحران شده بود – ازطریق پیام تلفنی نمی توان شرعا یقین به آغاز یا پایان ماه پیدا نمود بنابراین اولا گوینده پیام الزاما عادل نیست ثانیا  یک نفر است نه دونفر ثالثا شهادت ازحس خود نمی دهد بلکه به حدس ویقین شخص دیگری شهادت می دهد ولذا به نظر میرسد پدیده رخ داده در سالهای اخیر با تمام دامنه ای که درجامعه ما یافته بود مطابق موازین شرعی نبوده است ودراین میان دفاتر مراجع معظم تقلید باید تدبیری بیاندیشند تا باعث بروز چنین مشکلاتی نباشند