ویژگی‌هاى دین مرسل چیست؟
ویژگی‌هاى دین مرسل چیست؟
پاسخ اجمالی
۱. دین مرسل به تعداد رسولان الهى، متعدّد است.
۲. دین مرسل معلول نیازمندى بشر به پیام الهى است.
۳. راه کشف دین مرسل، نقل معتبر است و اگر عقل چیزى را کشف کرد که در دلایل نقلى دین مرسل هم وجود داشت، امکان ارشادى‌بودن آن دلیل نقلى، وجود دارد.
۴. دین مرسل چون از طریق انبیاء به دست مردم می‌رسد، به ویژگی‌هاى رسول، از حیث مراتب معنوى، و خصوصیات آن مردم و محدوده‌ی زمانى و مکانى آن پیام بستگى دارد.
پاسخ تفصیلی
۱. واقعیت تاریخى ادیان، به شهادت تاریخ و قرآن، گواه صادقى بر تعدّد ادیان مُرسَل به تعداد رسولان الهى است. در اینجا مراد از رسول، «نبى صاحب شریعت و مأمور به ابلاغ آن» می‌باشد.[۱]
۲. دین مُرسَل معلول نیازمندى بشر به پیام الهى است. از این‌رو، در گذشته طبق مقتضیات دوره‌ها و زمان‌ها این پیام تجدید می‌شده است.[۲] با این وصف، هر چند منشأ دین مرسل و منبع آن، دین نفس‌الامرى است و دین نفس‌الامرى فاقد عناصر موقعیتى می‌باشد، ولى دین مُرسَل، به تناسب مقتضیات نسلى که براى آن‌ها ارسال شده و موقعیت زمانى و مکانى مخاطبان، مشتمل بر عناصر موقعیتى، افزون بر عناصر جهان‌شمول است. از سوى دیگر، امکان دارد، دین مُرسَل برخى از عناصر دین نفس‌الامرى را در برداشته باشد، هم‌چنان‌که ممکن است، تمامى آن را شامل شود.
۳. راه کشف دین مُرسَل نقل معتبر است و اگر عقل چیزى را کشف کرد که در دلایل نقلى دین مُرسَل هم وجود داشت، امکان ارشادى‌بودن آن دلیل نقلى، وجود دارد. در اینجا فرض بسیار بعیدى نیز قابل تصوّر است و آن این‌که عقل، عنصرى از دین مُرسَل را که در دلایل نقلى وجود ندارد، کشف کند. به این معنا که دریابد چنین مطلبى به رسول آن دین ابلاغ شده و او آن را براى مردم بیان کرده، ولى در اثر عواملى، به ما نرسیده است. البته این مطلب که عقل، عنصرى دینى را کشف کند، بعید نیست. ولى این که بتواند کشف کند حتماً به رسول آن دین ابلاغ شده و او بیان کرده و به ما نرسیده است، بسیار غریب می‌باشد. به هر حال، اگر چنین چیزى اتفاق بیفتد، می‌تواند راهى براى کشف عناصر دین مُرسَل باشد.
۴. دین مُرسَل چون از طریق انبیا به دست مردم می‌رسد، به ویژگی‌هاى رسول، از حیث مراتب معنوى، و خصوصیات آن مردم و محدوده‌ی زمانى و مکانى آن پیام بستگى دارد. هر چه رسول از مراتب بالاترى برخوردار باشد، حظّى بیشتر از دین نفس‌الامرى به وسیله‌ی وحى نصیب او خواهد شد و هر چه مردم مخاطب پیام، داراى توانایى فرهنگى بالاتر و پذیرش افزون‌تر باشند، بهره‌ی بیشترى از دین نفس‌الامرى از طریق نقل به آن‌ها خواهد رسید و هر چه گستره‌ی زمانى و مکانى دین مرسل افزون‌تر باشد و مخاطبان بیشترى را در زمان‌ها و سرزمین‌هاى گوناگون در برگیرد، در بردارنده‌ی عناصر بیشترى از دین نفس‌الامرى خواهد بود.[۳]
پ.ن:
[۱]. استاد مطهرى از آن به «نبوّت تشریعى» یاد می‌کند. ر. ک: مطهرى، مرتضی، ختم نبوّت، ص ۳۴.
[۲]. همان.
[۳]. برای مطالعه بیشتر، ر. ک: هادوى تهرانى، مهدی، ولایت و دیانت، قم، مؤسسه فرهنگى خانه خرد، چاپ دوم، ۱۳۸۰ش.
سایت اسلام‌کوئست
