کیمیا

اگر فتواى ولى فقیه با فقهاى دیگر اختلاف ( تعارض ) داشته باشد ، چه باید کرد ؟عقل آدمى حکم مى کند : انسان در مواردى که علم و خبرویّت ندارد ، به صاحبنظران و متخصصان مراجعه کند . مثلاً بیمار که راه درمان خود را نمى داند ، به پزشک رجوع مى کند ، یا کسى که در ساختن خانه مهارت ندارد ،  از معمار متخصص استمداد مى جوید . همچنین همه انسانها فرصت تحقیق یا توانایى لازم براى استخراج احکام از منابع اصلى شرع را ندارند ، پس باید به متخصصان و صاحبنظرانى که از چنین توانایى ـ در حد مطلوب ـ برخوردارند ،  مراجعه و از آنها پیروى کنند .  این مسأله در آیه شریفه  « فَاسْأَلُواْ اَهْلَ الذِّکْرِ اِنْ کُنْتُمْ لاتَعْلَمُونَ » ([1][1]) اشاره شده است.طبیعى است متخصصان هر علمى در جزئیات مسائل با یکدیگر توافق کامل نداشته باشند ; مثلاً گاه مشاهده مى شود چند پزشک حاذق در تشخیص بیمارى خاصّى به نتیجه اى یکسان نمى رسند و نسخه هاى متفاوتى تجویز مى نمایند . در مواردى که متخصصان توافق ندارند ، عقل مى گوید ، مراجعه به  « اعلم »  لازم است ; یعنى آن کس که تخصص برترى دارد ،  باید بر دیگران مقدّم شود .در احکام شرعى فردى ، هر شخصى براى تعیین مسیر خود به مجتهد اعلم ـ که در کشف و استنباط احکام تواناتر از دیگران است ـ مى تواند مراجعه کند . در مسائل اجتماعى و سیاسى باید به مجتهدى که در این جنبه ها اعلم است و به گونه نظام­مند توسط خبرگان انتخاب مى شود ،  مراجعه کرد . از سوى دیگر مراجعه به مراجع مختلف موجب هرج و مرج و اختلال نظام مى شود ، از این رو تکلیف نهایى باید توسّط مجتهد معیّنى اعلام شود و در جامعه پیاده گردد . به این دلیل اظهار نظر در مسائل جامعه اسلامى ، فقط به مجتهدى سپرده شده که در رأس جامعه قرار دارد و به تمام مصالح و مفاسد جامعه آگاهى بیشترى دارد .تقدّم فتوای ولی فقیه در مسائل اجتماعیبنابراین در صورت تعارض ( اختلاف ) فتواى ولى فقیه با فقهاى دیگر ، در امور فردى مى توان به مرجع تقلیدى که در فقاهت ، اعلم تشخیص داده ایم مراجعه کرد امّا در امور اجتماعى همیشه نظر ولىّ فقیه مقدّم است . چنانکه فقهاء در مورد قضاوت تصریح کرده اند و حتّى در رساله هاى عملیّه هم آمده است که اگر یک قاضى شرعى در موردى قضاوت کرد قضاوت او براى دیگران حجّت است و نقض حکم او ـ حتّى از طرف قاضى دیگرى که اعلم از او باشد ـ حرام است .--------------                                                                   [1][1]ـ نحل (16): 43; اگر نمى دانید از آگاهان بپرسید.