چه کسی و چگونه می‌تواند «طی الارض» را انجام دهد؟
پرسش
چه کسی و چگونه می‌تواند «طی الارض» را انجام دهد؟
پاسخ اجمالی
"طی الارض" یعنی "در لحظه‌ای به هر جای زمین رفتن". طی الارض، امری است غیر عادی و مافوق قدرت طبیعی انسان و انجام آن، برای کسی امکان دارد که سلسله‌ی علل طبیعی را تحت تصرف قدرت خود درآورد. مهم‌ترین مسئله در این باره کسب معرفت نفس است که انسان بداند می‌تواند با سیر و سلوک صحیح و مشروع، مظهر تجلی اسما و صفات الاهی گردد. برای رسیدن به این معرفت، پاک‌سازی خود از آلودگی‌های نفسانی و آراسته‌شدن به صفات الهی، طبق شریعت الهی، مهم‌ترین کار است.
بر طبق حدیث "قرب نوافل"، انسان می‌تواند تا جایی پیش‌رفت کند که خداوند، چشم و گوش و زبان و... او گردد؛ یعنی همه‌ی کارهای او الهی شود. البته سلوک در این مسیر حتماً باید با مددگیری از اهل‌بیت(ع) و تحت اشراف استادی اهل سیر و سلوک انجام شود و به قول شاعر:
طی این مرحله بی‌همرهی خضر مکن
ظلمات است بترس از خطر گمراهی
پاسخ تفصیلی
توضیح کامل پیرامون چگونگی تحصیل "طی الارض" را نمی‌توان در ضمن چند صفحه نگاشت، ولی چند نکته را به صورت اختصار اشاره می‌نماییم:
حقیقت "طی الارض" از امور خارق العاده و غیر عادی است.[۱] طی الارض، یعنی در لحظه‌ای به هر جای زمین رفتن.[۲] و کسی قادر بر انجام آن است که دارای قدرتی مافوق طبیعی باشد و بتواند سلسله‌ی علل طبیعی را در تحت قدرت خود درآورد.[۳]
تحصیل قدرت مافوق طبیعی و به تسخیر در آوردن سلسله‌ی علل طبیعی و به اصطلاح قدرت‌یافتن بر تصرف در ماده‌ی کائنات نیازمند به کسب مقدماتی است که مهم‌ترین آن‌ها تحصیل معرفت نفس است؛ یعنی به آن درجه‌ای از درک و علم برسد که بداند، اولاً: نفس او و همه‌ی موجودات به غیر از خداوند، هیچ استقلال وجودی و افعالی ندارند و در این عالم مستقلاً کارهای نیستند و هیچ حرکت و فعلی بدون اراده و مشیت و اذن خداوند تحقق نمی‌یابد.
ثانیاً: نفس انسانی هر چند مستقلاً و از نزد خود چیزی نیست و قدرت بر انجام فعلی ندارد، ولی به اراده و مشیت و اذن خداوند، قوه و استعداد آن را دارد که محل تجلی و ظهور اسما و صفات و افعال حضرت حق گردد و می‌تواند جامع‌ترین مظهر ذات متعالی حق گردد.
دست‌یابی به مقام مظهریت خداوند و فعلیت‌یافتن این قوه و استعداد، از یک طرف مشروط به پاک‌سازی و پالایش درون انسان از آلودگی‌ها است؛ یعنی افکار و خیالات باطله و انگیزه‌های نادرست و افعال ناروا را از ساحت وجود خود پاک سازد، و از طرف دیگر، منوط به آلایش و آرایستگی به خصال نیک است؛ یعنی حقیقت وجود و قلب و روح خود را به صفات الاهی متصف کند و افکار و انگیزه‌ها و افعال خود را به صفات حمیده آراسته گرداند و نفس قدسی پیدا کند.
به عبارت جامع‌تر، تقرب الی الله پیدا کند و با این تقرب الی الله، صاحب اسم اعظم خداوند گردد و به ولایت تکوینی دست یابد، که در پرتو آن قدرتی پیدا می‌کند که می‌تواند در ماده‌ی کائنات تصرف کند و تمام موجودات عالم عناصر مقابل روح قوی او تابع و تسلیم خواهند بود. در حقیقت، طی الارض، یکی از آثار و ثمرات قدرت روحی و بروز و ظهور نفس قدسی او خواهد بود.[۴]
راه پالایش ساحت وجودی انسان از آلودگی‌ها و آلایش به خصال نیک، انجام دستورات شرایع الهی و تطبیق زندگی بر دین خداوند است که توسط انبیای الهی به بشریت هدیه شده است و چهره‌ی کامل شریعت که به نام دین مبین اسلام است، توسط رسول مکرم اسلام(ص) به جامعه‌ی بشری اهدا شده است.
شرایع الهی اگرچه جنبه‌ی عمومیت دارد، اما الزامی برای کسب قدرت‌های روحی مافوق طبیعی و عادی ننموده، ولی پیشوایان دینی از سویی با بیان این‌که متون دینی علاوه بر معانی ظاهری دارای باطنی هستند، و از سوی دیگر، با بیان راه‌های وصول به مراتب عالی نفس انسانی، افراد مستعد را برای طی‌نمودن مراحل سیر و سلوک، ترغیب و تشویق نمودند که ما در اینجا به نقل حدیث معروف قرب نوافل که از احادیث قدسی است، اکتفا می‌کنیم:
رسول خدا(ص) می‌گوید: "خداوند فرمود: اظهار دوستی نکرد بنده‌ی من به چیزی دوست داشتنی‌تر از آن‌چه واجب کردم بر او و او با نوافل به سوی محبت من می‌آید، تا این‌که من نیز او را دوست بدارم. پس هنگامی که او را دوست بدارم، شنوایی او می‌باشم، آن‌گاه که می‌شنود و بینایی او می‌باشم، آن‌گاه که می‌بیند و زبان او آن‌گاه که سخن می‌گوید و دست او می‌باشم آن‌گاه که ضربه می‌زند و پای او می‌باشم آن‌گاه که راه می‌رود، هنگامی که به درگاه من دعا کند اجابت می‌کنم و اگر از من درخواست کند، به او می‌دهم."[۵]
طی مراحل سیر و سلوک انسانی بدون مددجویی از اهل‌بیت(ع) ممکن نیست؛ چون اینان واسطه‌های فیض الهی و سرسلسله‌ی عارفان حقیقی‌اند، همان‌گونه که در زیارت جامعه‌ی کبیره آمده است: "خداوند به شما افتتاح عالم کرد و به شما نیز ختم کتاب آفرینش نمود."[۶]
به دلیل پیچیدگی پیمودن سیر و سلوک، سالک عارف باید تحت مراقبت استاد کامل متوجه به حق و اهل مکاشفه، بر طبق موازین و قوانینی که شریعت اسلام و رسول اکرم و ائمه‌ی اطهار(ع) مقرر کرده‌اند وارد مرحله‌ی سیر و سلوک الی الله شود.[۷]
طی این مرحله بی‌همرهی خضر مکن
ظلمات است، بترس از خطر گمراهی
بی پیر مرو تو در خرابات
هر چند سکندر زمانی[۸]
پی‌نوشت‌ها:
[۱]. حسینی تهرانی، سید محمد حسین، مهر تابان، ص ۱۸۲ ـ ۱۸۳، باقر العلوم.
[۲]. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، راه روشن (ترجمه المحجة البیضاء)، ج ۱، ص ۳۲، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوى، چاپ اول، ۱۳۷۲ش.
[۳]. مهر تابان، ص ۱۸۲ ـ ۱۸۳؛ برای آگاهی از حقیقت طی الارض، نک: نمایۀ حقیقت طی الارض.
[۴]. ابراهیمیان، سید یوسف، ارمغان آسمان (شرح بر کتاب انسان در عرف عرفان)، حسن زاده آملی، حسن، ص ۵۲۶ – ۵۳۴.
[۵]. برقی، ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین، ج ۱، ۲۹۱، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۷۱ق؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ۲، ص ۳۵۲، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
[۶]. "بکم فتح الله و بکم یختم". قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، زیارت جامعۀ کبیره.
[۷]. شرح مقدمه قیصری، ص ۵۹۴ و ۵۹۵.
[۸]. «امکان انجام کارهای خارق العادة توسط انسان»، ۶۶۹؛ «طی الارض»، ۷۸۷؛ «طی الزمان»، ۵۷۵۸۹.
از سایت اسلام کوئست
