کیمیا

 چوپان و اثبات وحدانیّت خداسرچشمه علماء و فضلاء امام فخرالّدین رازی علیه الرّحمة ادا می نماید که:هفتاد و دو دلیل جهت وحدانیّت رب جلیل تأمل نموده بودم و روز تعطیل سیرکُنان به دامن کوهساری چون نسیم بهاری گذر کردم. شبانی را دیدم که گوسفندان می چرانید، با خود گفتم که من عمری به دلایل و برهان عقلی بر وحدانیّت معبود پی برده ام و علم واجب تعالی حاصل کرده ام و هنوز در دریای حیرت « ما عرفناک » گرفتارم و از اندیشه « لا احصی ثناء علیک » دل افگار، آیا این شبان روزی رسانِ خود را به چه کیفیت می شناسد و آفریننده خود را چگونه می داند؟ پیش شبان رفته گفتم: خدای خود را چگونه میشناسی؟گفت: چنان که فرد و بی مانند است.گفتم: اگر به تو کسی گوید که خدای دو تواند بود، هیچ دلیلی داری که رفع این سخن نمایی و پرده از وحدانیت حق بگشایی؟گفت: این چوب شبانی را چنان بر سر آن کس میزنم که سرش دو شود و مغزش چون سرش پریشان می گردد. و من هیچ دلیلی چنین قاطع و برهانی چنین ساطع نیافتم که بیخ شجر اعتقادش در زمین دل پای محکم کرده بود که به صرصر دلایل عقلی از جای نمی رفت و عرق نمی گشود. هزار و یک کلمه، ج 2، ص 343