کیمیا

بسم‌الله

یک.

آیا تاریخ به خاطر دارد که مسیر حضرات آل‌الله و خاصه حضرت سیدالشهداء علیهم‌السلام تا امروز کسی را به زور به سمت خودش کشیده باشد؟ دین زوری؟ زیارت زوری؟ شهادت زوری؟ مطلقا چنین چیزی امکان ندارد. آستان این تفکر آنقدر بلند است که محال ممکن است منت حضور کسی را بکشد چه برسد به آن‌که کسی را به زور به سمت خود بکشاند. انسان باید خود بفهمد و درک کند که تنها مسیر فلاح، این مسیر است و مسیر دومی هرگز متصور نیست وگرنه بهشت زوری نداریم که نداریم؛ و انسان روزی به این درک و فهم خواهد رسید چه بخواهیم چه نخواهیم.

دو.

تعطیلی جلسات روضه در ابتدا و بعد از آن تعطیل‌شدن اماکن زیارتی اصلا لزومی نداشت. چه این‌که کسی شرکت در اماکن متبرکه و جلسات روضه را به کسی واجب نکرده و زوری در کار نیست. آن‌که می‌خواهد می‌آید و کسی که نمی‌خواهد نه! و هر دو طایفه تبعات کار خود را خواهند دید، چه بخواهند و چه نخواهند. به نظر می‌رسد جمع نظر تند تعطیل‌نکردن جلسات و اماکن زیارتی به هر قیمتی و نظر تندتر تعطیل‌کردن آن‌ها به هر قیمتی، باز بودن اماکن و برگزاری جلسات روضه است با رعایت بسیار دقیق تمام نکات بهداشتی. زائر و هیئتی‌ای که نمی‌خواهد یا نمی‌تواند نکات بهداشتی را رعایت کند و می‌گوید در این آستان برای کسی اتفاقی نمی‌افتد قطعا مسیر را کج رفته و فهم دقیقی از مسائل دینی و اعتقادی ندارد و این همان است که علماء دینی و دل‌سوزان، سال‌های سال است گوش‌زد می‌کنند که عقاید خود را دریابید که اگر فقط به شور بپردازید و از شعور غفلت کنید قطعا نه به طوفان، بلکه به نسیم حمله به اعتقاداتتان، همه را از دست می‌دهید، حتی همان شور را و امروز کاملا شاهدیم که چه افرادی، پاسخی نه برای دیگران که برای دل خود هم ندارند که پس شفا و... چه شد؟ جلسات روضه باید برقرار باشد و اماکن زیارتی باز؛ هر کسی دلش می‌خواهد از مداح و واعظ و مستمع و خادم شرکت کند و هر که نمی‌خواهد شرکت نکند و البته متهم به بی‌اعتقادی هم نشود، چه این‌که هر کسی در سطحی از اعتقادات قرار دارد.

سه.

باید قبول کنیم که هر چند قله، مدینه‌ی فاضله است، اما آیا ما در مدینه‌ی فاضله زندگی می‌کنیم؟ همه‌ی مردم چه از لحاظ اعتقادی و دینی و چه از نظر فرهنگی در یک سطح، آن هم سطح عالی آن هستند؟ پر واضح است که پاسخ این سوال یک «نه» قاطعانه است. حالا فرض کنید در جلسات روضه و یا در یکی از این امکان مذهبی که نحوه‌ی زیارت و ابراز عشق و علاقه به ساحت مقدس حضرات را همه می‌دانیم -که آن هم برای خود یک نوشته‌ی مبسوط می‌طلبد- حضور یک مبتلا به ویروس کرونا یا هر بیماری مسری دیگری، باعث می‌شد دیگران هم به آن بیماری مبتلا شوند. آیا همین ملت همیشه در صحنه -که دارند با شلوغ‌کاری، نگرانی خود را از بستن این اماکن ابراز می‌کنند-^(۱) دمار از روزگار بانی و مداح و خادم و متولی در نمی‌آوردند که کوتاهی کردید و جان مردم را به خطر انداختید؟ حادثه‌ی سقوط جرثقیل در کعبه و حادثه‌ی منا را فراموش کردیم؟ مگر -به حق- نکوبیدیم دولت منحوس سعودی را که باید امنیت جان زوار را هر طوری بود، حفظ می‌کردی و چرا نکردی؟ حالا اگر اینچنین اتفاقی -زبانم لال- در حرم امام رضا علیه‌السلام بیفتد به جان مسئولین نخواهیم افتاد که چرا کوتاهی کردید؟ مگر جزء وظایف خدام و متولیان حفظ جان و سلامتی زوار و... نیست؟ یا حفظ جان زوار اصلا اهمیتی ندارد؟ چرا وقتی کسی به وظیفه‌ی ذاتی خودش عمل می‌کند، اینقدر بداخلاقی می‌کنیم؟ و تند می‌رویم؟ وانگهی صاحب اصلی روضه و صاحب اصلی مزار، خودش دستور می‌دهد به رعایت احوال دیگران و برایش سلامت زوار قطعا دارای اهمیت است. بله! اگر هر کسی به وظیفه‌ی خود عمل کرد، مثلا متولی ضدعفونی کرد و... و زائر با رعایت نکات بهداشتی زیارت و روضه رفت و آن‌وقت در فشار و چه و چه از بین رفت، آن وقت می‌گوییم خودکشی نکرده و چه مرگی بهتر از این مرگ؟

چهار.

تکلیف خودمان را کی می‌خواهیم مشخص کنیم؟ ما یا مجتهدیم یا مقلد؛ اگر مجتهدیم که -انگار هستیم- هیچ، اما اگر مقلدیم چرا به حرف مرجع تقلیدمان گوش نمی‌دهیم؟ مرجع تقلیدمان می‌گوید برو و خودت را بینداز وسط رودخانه‌ی مملو از تمساح؟ یا ما کاسه‌ی از آش داغ‌تریم؟ اگر بگوییم مرجع تقلید ما نظری دارد و مرجع تقلید دیگری نظری دیگر، پاسخش کاملا مشخص است: امروز در هر خانه‌ای که چیزی به اسم خانواده وجود دارد، به صورت طبیعی و خداداد هر کسی نظری دارد اما گاهی به صلاحدید، مثلا حرف پدر اجرایی و عملیاتی می‌شود، چون هر عقل سلیمی در هر جای دنیا که باشد به بداهت این را فهم می‌کند که حرف آخر را باید یکی بزند وگرنه نتیجه جز هرج و مرج، چیز دیگری نخواهد بود -اوضاع حرم امام رضا و حرم حضرت معصومه را ببینید!-^(۲). حالا اگر ما این را نمی‌فهمیم یا خودمان را می‌زنیم به نفهمیدن بحث دیگری است.

پنج.

آیا کرونا هوشمند عمل می‌کند؟ یعنی در حرم‌ها و جلسات روضه بیشتر زاد و ولد می‌کند؟ چرا باید روضه‌ها و اماکن زیارتی آن هم با این اصرار تعطیل شوند ولی پاساژها و مراکز خرید و... باز باشد؟^(۳) خب کمی به احساسات مردم محب حضرات هم باید فکر کرد. شاید گفته شود تراکم جمعیت دلیل آن است چه این‌که تراکمی که در هیئات و زیارتگاه‌ها ایجاد می‌شود، در بازارها و پاساژها اتفاق نمی‌افتد. چشم‌بسته قبول! اما نمی‌شود روضه‌ی منوره را بست و صحن‌ها را باز گذاشت؟ نمی‌شود مردم در جلسات روضه شرکت کنند و فاصله‌ی ایمن را رعایت کنند؟ نمی‌شود جلسات روضه را برای دریافت برکات بی‌شمار آن، تعطیل نکرد و در عوض مداح و مستمع، کمی از دوز جلسات بکاهند و به روضه‌خواندن نمکی بسنده کنند و برای مدتی دنبال ایجاد شور آن‌چنانی در روضه و سینه‌زنی نباشند؟ هدف از برگزاری این جلسات و زیارت‌رفتن چیست؟ پاسخ به این سوال اساسی، جواب پرسش‌های قبلی را کاملا واضح می‌کند.

شش.

می‌بینید؟! تمام آن‌چه عرض شد دو روی یک سکه هستند؛ یعنی نمی‌شود و غلط است که یک‌طرفه عمل کرد. صفر و یکی عمل کرد، سیاه و سفید دید و عمل کرد. همه باید در چنین مسائلی درست و دقیق عمل کنند، از دولت و هیئتی و هیئت‌دار و مسئولان اماکن زیارتی گرفته تا مردم و هیئتی و مداح و مستمع و... وگرنه نمی‌شود که نمی‌شود. این هم شدنی نیست مگر این‌که برای چنین روزهایی تربیت شده باشیم، آماده شده باشیم وگرنه همین می‌شود که شده است.

هفت.

آنچه بسیار قابل توجه است این است که از نظر ما چه چیزی دارای بیشترین اهمیت است؟ با روشن شدن این مطلب، قطعا نوع تصمیم‌گیری ما نیز متفاوت خواهد شد؛ این را گوشه‌ی دل‌تان داشته باشید. تصور کنید در دوران دفاع مقدس عده‌ای به بهانه‌ی حفظ جان -که از اوجب واجبات است- به جنگ نمی‌رفتند؟ چه اتفاقی می‌افتاد؟ یا تصور کنید در همین ایام پزشک‌ها و پرستارها به بهانه‌ی حفظ جان -که از اوجب واجبات است- محل خدمت خود را ترک می‌کردند؟ چه اتفاقی می‌افتاد؟ اصلا می‌شود نهایتش را تصور کرد؟ اصلا کاری که این عزیزان کردند و می‌کنند جایگزینی دارد؟ آیا این کار فقط انجام وظیفه است؟ به نظر بنده، اگر اسم این کار را فقط انجام وظیفه بگذاریم، قطعا به این بزرگواران و تلاش بی‌وقفه‌ی آنان، جفایی نابخشودنی کرده‌ایم؛ این کار جز ایثار معنای دیگری را به ذهن متبادر نمی‌کند و جای جبرانش اصولا در دنیا نیست و برای همین -همان‌طور که قبلا هم عرض کردم- خداوند جایی را به نام قیامت در آینده‌ی بشر قرار داده است؛ بگذریم...؛ حالا برگردیم اول پاراگراف؛ اگر زیارت حضرات آل‌الله و جلسات ذکر و روضه و مناجات، جبهه‌ی جنگ باشد -که هست- تکلیف چیست؟ پاسخ کاملا واضح است.

یاعلی مدد

توضیحات اضافی و مابعد التحریر:

۱ و ۲ و ۳. این نوشته مال آن روزهایی است که عده‌ای در حرمین حضرت رضا و حضرت معصومه سلام‌الله علیهما شلوغ کردند و تب بستن اماکن زیارتی، بالاتر از بستن پاساژها و بازارها بود؛ اما در بین دست‌نوشته‌هایم گم شده و مغفول مانده بود. اما امشب به یادش افتادم و فکر کردم شاید انتشارش خالی از لطف نباشد.

۴. امروز که در جلسات ستاد کرونا می‌گویند امکان ابتلا به کرونا در حرم‌های مقدسه ۴۴ صدم درصد است؛ معنی این گزارش چیست؟