کیمیا

    معاصر با زمان کسى که قانون حرکت‏ها و تحولات را بداند و با «سنت‏»هاى طبیعت و تاریخ، آشنا باشد، مى‏تواند به جاى «محکوم زمان‏» شدن، «حاکم برزمان‏» گردد. کسى که «شناگرى‏» مى‏داند، بر آب و موج، مسلط است. کسى که شنا نمى‏داند، مغلوب آب مى‏گردد. به همین راحتى، آشنایى و ناآشنایى با قانون‏آب و روش تسلط بر امواج و مهارت در «شنا»، مرگ و حیات یک انسان را رقم مى‏زند. اگر براى بهره‏گیرى از عنصر «زمان‏»، برنامه و هدف و شیوه داشته‏ باشى، بر زمان چیره مى‏شوى، و گرنه مغلوب و محکوم و شکسته و شکست‏خورده مى‏گردى. چگونه مى‏توان زمان را امتداد داد؟ یا آن را مهار کرد؟ باید از هر دقیقه قرنى ساخت قرن را در دقیقه گنجانید یا که با شیوه‌ی مهار زمان جبر را هم به زیر بال کشید شب و روز، دو مرکب براى سوار شدن و راه زندگى را طى کردن است. به تعبیر رسول ‏صلى الله علیه وآله: «اللیل و النهار مطیتان‏». حال، این مرکب، یا چموش و سرکش و افسار گسیخته است، که‏ سوارش را بر زمین مى‏زند، یا رام و در اختیار است و با اراده سوار، راه ‏مى‏سپارد. راستى... چرا گاهى بر یک جامعه، یک قرن مى‏گذرد، ولى معادل یک‏ سال هم به شمار نمى‏رود، و گاهى جماعت و ملتى، ره صد ساله را یک شبه ‏مى‏روند؟! گاهى فاصله‌ی «عمر فلکى‏» و «عمر عملى‏» انسان‏ها خیلى ‏زیاد است! بهره‌گرفتن از استعداد و توان نهفته در فرصت و زمان، چه براى یک‏ فرد یا براى جامعه، برکت‌آور است و زمان را بارورتر مى‏سازد. اگر جلوتر از زمان نیستیم، دست‌کم، معاصر زمان خویش باشیم. عقب‏تر از زمان چرا؟!   تا چه حد مى‏توان به «هدف‏» رسید؟ میزان تحقق اهداف و آرمان‏ها و ثمر دادن نهال‏هاى کاشته‌شده در زمین دل‏ها و مزرعه‌ی اندیشه‏ها، بستگى به خود ما دارد. خداوند، ما را «چشم‏» دیدن و «گوش‏» شنیدن و قلب «فهمیدن‏» عطاکرده است، و... بالى به قدرت «همت‏» براى طیران در فضاى «خواستن‏». در کلاسى به وسعت «نیاز» و با شوقى به حرارت ایمان، مى‏خواهیم ‏نسلى باشیم و نسلى بپروریم: خداباور، دین‌شناس، آگاه‌دل، پاک‌رفتار، راست‌گفتار، درست‌اندیش، دریادل، ثابت‌قدم و در یک کلمه «مسلمان‏»! این، همتى بلند و هدفى والاست و در خور این آرمان، تلاشى عظیم‏ لازم است. اگر غفلت کنیم، آنچه از دست مى‏رود «فرصت‏» و «نیرو» و «زمینه‏»است و اینها سرمایه‏هاى ماست و باید به سودآورى و بهره‏گیرى بیانجامد.   «راه‏» کدام است و «هدف‏» کجاست؟ جاذبه‏هاى جنبى و صحنه‏هاى فرعى، ما را به خود مشغول نکند! مشکلات، از جدیتمان نکاهد و به «تردید»مان نیفکند و گام ما را سست نسازد و امیدمان را نسوزاند. بزرگان و بلنداندیشان، به تناسب اهداف متعالى خود، تلاشى شایسته و در خور داشته و دارند. دریغا که انسان، بذر پوچ بپاشد، یا مزرعه‌ی روییده را آتش بزند. اگر بتوانیم، به دیگران، «بال پرواز» بدهیم. و گرنه، خود از پرواز نمانیم. اگر چه خداوند به «نیت‏خوب‏» هم پاداش مى‏دهد، اما اگر آن نیت و تصمیم به مرحله‌ی عمل برسد، پاداشى بیشتر دارد. پس، در انجام کار نیک، نباید تردید و دودلى داشت و از امروز به فردا انداخت. شیطان، براى امروز تا فردا، هزار نقشه مى‏کشد و هزار دام ‏مى‏گسترد، تا «نیت‏» را برگرداند و تصمیم به مرحله «عمل‏» نرسد. سرعت در نیکوکارى و پرهیز از تاخیر انداختن «عمل صالح‏»، راه را بر وسوسه‏هاى شیطانى مى‏بندد و ابلیس را در نقشه‌ی خود، ناکام مى‏گذارد. اگر قرآن کریم، از کسانى که «یسارعون فى الخیرات‏»(15)اند به نیکى یاد مى‏کند، رازش در همین نکته نهفته است که با تاخیر، زمینه‌ی ترک عمل را فراهم نمى‏سازند. تردید و بى‏حوصلگى و تنبلى را براى کارهایى نگه داریم که خلاف وگناه و موجب ناخشنودى پروردگار است. در آنچه نیکوست، «سرعت‏عمل‏»، «گریز از تردید» و بى‏اعتنایى به وسوسه‌ی شیطان، بر ایمان ‏«توفیق‏» مى‏آورد. عشق و شور و شوق را هم براى «صالحات‏» ذخیره کنیم. بعضى‏ها وقتى غش مى‏کنند، به طرف گناه و نفسانیات و هوس‏ها غش‏ مى‏کنند، و اگر لیز مى‏خورند، به سمت ‏حرام لیز مى‏خورند. آیا این است ‏صداقت در انتخاب راه؟ میان تصمیم و نیت‏ بر بدى و گناه، تا انجام آن، تا مى‏توانیم فاصله ‏بیندازیم و این فاصله را با تردیدها، عاقبت اندیشى‏ها، فکر عذاب و آخرت ‏و ترس از نافرمانى خدا پرکنیم. به توصیه‌ی حضرت امیرعلیه‌السلام: اگر به تاخیر مى‏اندازید، گناه را و اگر جلو مى‏اندازید، توبه را جلو اندازید.(16) اما... میان تصمیم خیر تا عمل به آن، مجالى براى هیچ فاصله و دودلى و تاخیر ندهیم، که گاهى تاخیر، به تعطیل مى‏انجامد!   پ.ن: 15) آل عمران، آیه 114. 16) لا تکن ممن... ان عرضت له شهوة اسلف المعصیة و سوف التوبة(نهج‏البلاغه، فیض الاسلام، حکمت 142).