کیمیا

در معبد هستى
خستگى تن به چیزى زایل مى‏شود،
و خستگى روح، به چیز دیگر!
«آب‏»، تشنگى جسم را از بین مى‏برد و «اشک‏»، تشنگى روح و جان ‏را.
«نیایش‏»، ضرورى‏ترین نیاز زندگى است.
بندگى خدا، انسان را از بند بندگى بندگان مى‏رهاند و به عزت و بى‏نیازى مى‏رساند.
خواجه عبدالله انصارى می‌گوید:
«الهى! چون در تو نگرم، از جمله‌ی تاج‌دارانم و تاج بر سر،
و چون در خود نگرم، از جمله خاک‌سارانم و خاک بر سر.»
وقتى که در پیشگاه خدا مى‏ایستى و چهره بر خاک نیاز مى‏گذارى و قامت غرور را در «محراب خضوع‏» در هم مى‏شکنى و تازیانه‌ی کرنش براندام خودنمایى فرود مى‏آورى، شایستگى «عبادت‏» مى‏یابى.
تا «بنده‏» نشوى، «آزاد» نخواهى شد!
شگفتا که در آستان خدا، هر که خاضع‌تر و بنده‏تر است، مقرب‏تر وکامل‌تر است.
تو، سراپا نیازى، و «او»، قدرت مطلق است و هستى آفرین.
رابطه «تو» و «او»، چه مى‏تواند باشد، جز بندگى؟
جهان، محراب وسیع نیاز است و همه‌ی کائنات، حتى درختان و صنوبرها و گل‌ها، نیایش‌گران «معبد هستى‏».
تو در کجاى این مجموعه‌ی ستایش‌گران و نیایش‌گرانى؟
وقتى همه‌ی ذرات عالم بر مدار «حق‏» مى‏چرخند، وقتى به عبادت ‏مى‏ایستى هماهنگ همه‌ی جهان شده‏اى.
«فطرت‏»، ما را به سوى خدا مى‏خواند.
زبان فطرت ما اگر تجلى و ظهور یابد، همان «عبادت‏» مى‏شود.
روزى چند بار در «چشمه‌ی بندگى‏» روح را شستشو مى‏دهى و نهال ‏فطرت را «آبیارى‏» مى‏کنى. پس... باید بهتر از این شوى!
هر کس به زبان و لهجه‏اى سخن مى‏گوید،
یک «زبان مشترک‏» و فراگیر و همه‌فهم هم وجود دارد که نیازمند مترجم هم نیست، و اگر با آن زبان با مردم صحبت‏ شود همه مى‏فهمند، همه آن پیام را روشن و آشنا مى‏یابند؛ اهل هر کجا و از هر نژاد که باشند.
آن زبان مشترک، «زبان فطرت‏» است،
همان که در عمق وجود هر کس وجود دارد،
همان که مى‏گوید: خوبى بهتر از بدى و وفا بهتر از نیرنگ و صداقت‏ برتر از دروغ است،
همان میل به پرستش و نیایش، همان نوع‏دوستى و لذت‌بردن ازخدمت ‏به مردم و یارى کردن مظلوم و نجات درماندگان،
همان که در بحران‌ها تو را به یک تکیه‏گاه، متوجه مى‏سازد و در یاس‏ها و ناکامى‏ها، چراغ امید را در دلت زنده و روشن نگاه مى‏دارد،
همان که وقتى یک روح بلند را مى‏بینى، به تعظیمت وا مى‏دارد و چون‏خطا و خلافى از تو سر زد، «احساس شرمندگى‏» را بر شاخه‌ی وجودت‏ مى‏رویاند.
این همان «فطرت‏» است و زبانش زبان یکدلى، یک‏رویى، زلالى و بى‏رنگى است.
خداوند، ما را بر پاکى و خوبى سرشته است و با همین «زبان‏» فطرت‏ هم با ما سخن مى‏گوید، زبانى آشنا که اگر به عمق دل و وجدان‌مان ‏برگردیم، دعوت و نداى خدا را مانوس و آشنا مى‏بینیم و مى‏یابیم.
خیلى از این‌ها که بدى مى‏کنند، «بد» نیستند. اصلا هیچ کس ذاتا بد نیست، بدى را ما پدید مى‏آوریم و فطرت پاک خدایى را مى‏آلاییم. لجن‏پراکنى شیطان و وسوسه‌انگیزى ابلیس، چراغ فطرت را کم‌سو یا خاموش‏ مى‏سازد.
اگر گوش به وسوسه‌ی شیطان دهیم، زبان فطرت نیز گنگ مى‏شود.
خدا با ما با همان زبان که ما را سرشته است‏ سخن مى‏گوید و امیدمان ‏مى‏دهد که: «اى کسانى که بر خویش بدى و اسراف کرده‏اید، از رحمت ‏خدا مایوس نشوید، که او گناهان را مى‏آمرزد. ⁽²⁾
این چیست جز مخاطب قرار دادن همان فطرت؟!
اگر شرایط محیط و جامعه بد است، چرا فطرت را بیالاییم؟ آیا بهتر نیست که محیط را دگرگون سازیم و «فضاى فطرى‏» بیافرینیم؟...
زبان فطرت را از یاد نبریم.
 
معبر عشق خدا
از «بینایى‏» تا «بینش‏»، فاصله بسیار است،
همچنان که فاصله «چشم‏» تا «دید»، زیاد است.
«بصیرت‏»، تیزبین‏تر از «بصر» است، گاهى آنان که چشم ندارند، بیناترند. «دیده از هر که گرفتند، بصیرت دادند». حتى «دل‏»، بهتر از «دیده‏» مى‏بیند و مى‏شناسد، ولى... به شرط آنکه «چشم دل‏» را غبار نگرفته باشد.
آن وقت، «نگاه‏» از نگریستن لذت مى‏برد، چرا که در چشم‌اندازش‏جلوه‏هاى دیگرى پیدا مى‏شود. به قول هاتف اصفهانى:
«چشم دل‏» باز کن که «جان‏» بینى
آنچه نادیدنى است، آن بینى
معبر «عشق خدا»، از کجا گشوده مى‏شود؟ باید چشم‌انداز بصیرت تو، بالاتر و وسیع‌تر از ماده و ظاهر باشد. حتى اگر خدا را دوست مى‏دارى، نه به ‏خاطر خودت باشد، بلکه به خاطر او باشد. او که کانون همه خوبی‌ها وزیبایی‌هاست.
وقتى که هستى تو، عطیه و هدیه‌ی خداست، وقتى که غرق نعمت‌هاى ‏اویى، مگر مى‏توانى دوستش نداشته باشى؟
میان عاشق و معشوق، حبیب و محبوب، دوست و دوست‌دار، باید نوعى ‏سنخیت و شباهت‏ باشد.
محبت‏ یک‌طرفه به سامان نمى‏رسد. «چه خوش بى، مهربانى هردوسر بى...»
عشق، اگر عاشق را به هم‌سویى و هم‌سانى و هم‌رنگى با محبوب‏ نرساند، نمى‏پاید. و... اصلا از کجا که عشق باشد؟ یک ادعاست، یا هوس!
دل، اسیر عشق کیست و چیست؟
خداوند به موسى ‏علیه‌السلام وحى کرد: «آن کس که گمان مى‏کند محبت مرا در دل دارد، ولى شب‌ها تا صبح مى‏خوابد، دروغ مى‏گوید. مگر نه اینکه هر دوستى، خلوت با دوستش را مى‏خواهد؟ اى موسى! خشوع قلب و خضوع‏ بدن و اشک دیدگانت را به من هدیه کن، آنگاه مرا نزدیک خود خواهى‏ یافت...».
این، محک شناخت عشق خداست.
عاشق کیست و عاشق نما کدام است؟
وقتى کاه جان ما، مجذوب کهرباى جانان شد، آنگاه، «خدا» را مى‏بینیم، نه «خود» را، و رضاى «او» را مى‏طلبیم، نه «خویش‏» را.
این، اوج خداجویى و عرفان است و رسیدن به «آزادگى‏» و نهایت ‏«بندگى‏».
وقتى همه‌ی کارها براى خود و در جهت «خودمحورى‏» باشد، اینجا نه ‏توحید، که شرک و نه اخلاص، که عجب و طمع، حاکم گشته است.
«خود»، یک چاه است.
گاهى یوسف روح و جانت در آن اسیر مى‏ماند و زندانى مى‏گردد. باید این یوسف گرفتار را از آن چاه بیرون آورد و «عزیز»ش ساخت. ⁽³⁾
آیا تا به حال، «هجرت در خویش‏» کرده‏اى؟
قرآن، هم «هجرت آفاقى‏» و هم «هجرت انفسى‏» را مطرح کرده است. هجرت از خود و در درون خویش، یعنى هجرت از ظلمت‏ به نور، هجرت از «سیئات‏» به «حسنات‏»، از «ریا» به «خلوص‏»، از «معصیت‏» به «طاعت‏»، از «خود» به «خدا».
باید «خدامحور» بود، تا بت «نفس‏» قدرت پیدا نکند و شیطانک‏هایى‏چون خودخواهى، خودپسندى، خودبینى، خودستایى، خودنمایى،خودپرستى و... در «کعبه‌ی دل‏» حضور نیابند.
اینها اگر در جان رخنه کنند و بر ساقه‌ی روح برویند، دیگر جایى براى‏ «خدا»، «ایثار»، «خلوص‏»، «تسلیم‏» و «تواضع‏» نمى‏ماند.
باید «خود» را فراموش کرد تا «خدا» را یافت.
حضرت امام ‏قدس‌سره فرمود:
«... و آن چاهى که از همه عمیق‏تر است، چاه نفسانیت است‏».
کیست که نخواهد «عزیز مصر وجود» شود و «سلطان سریر شهود»، آن‏چنان که «شیخ بهایى‏» فرمود؟! ⁽⁴⁾ 
 
پ.ن:
2) زمر، آیه‏53.
3) اى یوسف کنعانى! از بهر چه در چاهى؟
از چاه برآور سر، کاین بانگ جرس باشد.
4) تا چند به تربیت‏بدین.
قانع به خزف، ز در عدنى صد ملک، ز بهر تو چشم به راه اى یوسف مصر، برآ از چاه تا والى مصر وجود شوى سلطان سریر شهود شوى

ثبت نظر