کیمیا

    پیشگفتار «چگونه؟» این نخستین سؤالى است که براى همه‌ی آنان که در پى «کمال اخلاقى‏»، «خودسازى‏» و «سعادت ابدى‏»اند و مى‏خواهند به فلسفه و راز خلقت انسان و بعثت رسولان دست‏یابند، مطرح است. «چگونه مى‏توان به کمال انسانى رسید؟». خوب شدن، پاک زیستن، سالک راه حق گشتن، از باتلاق ابتذال و پوچى وگناه برآمدن براى همه میسر است، و گرنه از ما نمى‏خواستند که رهپوى راه انبیا و اولیا و عارفان واصل شویم. وقتى هدف و مقصدى را به ما نشان مى‏دهند، پس راهى هم براى رفتن و رسیدن هست. این «راه‏» و «راهنما» را باید شناخت و گام در راه نهاد، «گامى در مسیر»! وقتى «بهشت‏» را در چشم‌انداز ما قرار مى‏دهند و ما را به آن فرامى‏خوانند، پس مى‏توان بهشتى شد و از دوزخ رست. «جوانى‏»، هم بهترین فصل رسیدن به «خودباورى‏» و «خداباورى‏» و«اصلاح نفس‏» است، هم خطرناک‏ترین دوران که پرتگاه‌ها و لغزشگاه‌هاى ‏بسیارى سر راه است و دزدان ایمان و رهزنان دل در کمین‏اند و غفلت، آدمى را تا قعر جهنم و دوزخ ابدى مى‏برد. ولى... آینه‌ی دل جوانان، شفاف است و خلق و خویى تربیت‏پذیرتر دارند. این نقطه‌ی قوت را باید قدر دانست و از آن بهره گرفت. پیر ما، امام خمینى‏ قدس سره مى‏فرماید: «روح جوانان لطیف است و انعطاف‏پذیر، و آن قدر که در پیران حب نفس‏ و حب دنیاست، در جوانان نیست. جوان مى‏تواند با آسانى نسبى، خود را از شر نفس اماره، رها سازد و به معنویات گرایش پیدا کند». (1) راستى... «چگونه مى‏توان خودساخته و مهذب شد» و در «جهاد اکبر» پیروز گشت و از میدان مبارزه با نفس و آزمون انتخاب راه حق در جدال «عقل‏ و نفس‏»، سربلند بیرون آمد؟ و همچون عارفان به دیدگاهى برتر از دنیا و حیاتى آزاد از سلطه‌ی ابلیس و فریب شیطان رسید؟ داشتن بصیرت و بینشى درست و ژرف، تحلیل روشن‏ترى از هستى به ما مى‏دهد. شناختن میدان‏هاى لغزش و زمینه‏هاى غفلت و گناه در ذهن و زندگى، پیمودن این مسیر را آسان‏تر مى‏کند. تصحیح رابطه با «خود»، با «خدا» با «مردم‏»، گام دیگرى در این سیر و مسیر است. از یاد نبردن «فرجام کار»، توجه به بایدها و نبایدها، درک رابطه «عمل‏» و «پاداش‏»، و باور داشتن اینکه «آخرت‏» ما در همین دنیا و با «کیفیت عمل‏» ما ساخته مى‏شود، نیز مؤثر است و بخش دیگرى از بعد عرفانى یک مؤمن موحد را تامین مى‏کند. به هر حال، دوست داریم قدم در راه بگذاریم و از جایى شروع کنیم. آنچه با شما خوانندگان صاحبدل در این نوشته گفتگو مى‏کنیم، گشت وگذارى در همین وادى است. این کتاب، یک سلسله مباحث نظرى و مدون و مبرهن نیست و شیوه عقلى و نقلى و استدلالى به کار گرفته نشده است، بلکه با زبان دل، زبان آشناى فطرت و با صفاى باطن جوانان سخن مى‏گوییم، بى‏آنکه‏بخواهیم از ارزش مباحث عقلى و برهانى بکاهیم. باز هم از امام امت‏قدس سره شاهد بیاوریم: «لسان دعوت انبیا علیهم السلام و اولیاء خلص «سلام‏الله علیهم‏» لسان فلسفه و برهان رایج نیست، بلکه آنان با جان و دل مردم کار دارند و نتایج ‏براهین ‏را به قلب بندگان خدا مى‏رسانند و آنان را از درون جان و دل هدایت‏مى‏کنند». (2) در خلال مباحث این کتاب، «دفتر دل‏» را مى‏گشاییم و با شما «همدلى‏» و«همزبانى‏» مى‏کنیم. با این زبان راحت‏تر، خودمانى‏تر و بى‏پرده‏تر مى‏توان‏حرف زد. امید است که تا پایان این «مسیر»، بتوانیم «همگام‏» و «همراه‏» باشیم.   پ.ن: این اثر، مجموعه‌ی بازنگرى شده‌ی سلسله مقالاتى است که با عنوان ثابت ‏«گامى در مسیر»، در مدت بیش از سه سال (از سال 1375 تا 1378ش) درصفحه «جوانان‏» روزنامه‌ی جمهورى اسلامى، به صورت هفتگى چاپ مى‏شد. جهت‏گیرى مقالات، جوانان بودند و هدف، آن بود که این مخاطبان عزیز، با زبانى ساده، با معارف والا و ژرف مکتب در زمینه خودسازى و سلوک وعرفان آشنا شوند. از این رو، با آنکه محتواى این نوشته‏ها عمدتا معارفى برگرفته از آیات قرآن و احادیث معصومین‏ علیهم السلام و معارف دین بود، اما در زبان و قالب استفاده شده، اصولى همچون: کوتاهى مقالات، تنوع موضوعات، روانى‏ و سادگى قلم، لحن صمیمى و خودمانى و به کار گرفتن کمتر متن عربى آیه و حدیث مراعات مى‏شد. وقتى بنا شد که این نوشته‏ها به صورت کتاب مستقل منتشر شود، برخى ‏بازنگرى‏هاى تکمیلى و بهینه‏سازى متن انجام گرفت. در تدوین آن سلسله‏نوشته‏هاى کوتاه به صورت حاضر، نکات زیر اعمال شده است: 1 - دسته‏بندى و تنظیم آن مقالات از نظر محتوا، در پنج محور جداگانه، که‏ فصول پنج‌گانه این کتاب را تشکیل مى‏دهند. 2 - ادغام و به هم در آمیختن هر دو سه مقاله که در آن سلسله نوشتار، موضوع واحد یا نزدیک به هم داشت. از این رو، تعداد آن 135 متن‏روزنامه‏اى، به 56 مقاله حاضر تبدیل شده است. 3 - مستندسازى برخى از مطالب و جملات، بر اساس آیات و روایات، که ‏اغلب در پاورقى‏ها آمده است. در این زمینه به حداقل کار اکتفا شد، والا اگر مستندات قرآنى و حدیثى همه‌ی محتواهاى مقالات در پاورقى مى‏آمد، حجم اثر بسیار بیش از این مى‏شد و با توجه به مخاطبان جوان، نیازى هم به بیش از این ‏مقدار نبود. امید است که این اثر و این مباحث، براى جوانان شیفته‌ی تهذیب نفس وعلاقه‏مند به تربیت روحى و اخلاقى خویش، «گامى در مسیر» باشد و درپیمودن این راه که چندان هم آسان و بى‏خطر نیست، مفید افتد و زمینه‏ساز برداشتن گام‏هایى بلند در آفاق عرفان و اخلاق باشد. قم - جواد محدثى - بهمن 1378 ش   پ.‏ن: 1) از نامه‌ی عرفانى امام راحل‏قدس سره به حاج احمد آقا خمینى که با نام «جلوه‏هاى رحمانى‏» منتشر شده است، ص 42. 2) همان، ص 38.   پ.ن.کیمیا: سلام. حلول ماه مبارک رمضان رو به همه‌ی دوستان عزیزم تبریک می‌گم. آرزو می‌کنم بدون تعارف، بتونیم از این ماه مبارک، به معنای واقعی بهره ببریم. این ماه بهانه‌ای شد برای اینکه کیمیا این متن رو، برای این سی یا بیست و نه روز، انتخاب کنه. همونطور که خوندید جناب آقای محدثی پس از بازدید دوباره‌ی مقالات، آن‌ها رو برای چاپ در یک کتاب آماده کردن؛ من هم یه نگاهی بهش می‌کنم و سعی می‌کنم مناسب ثبت در وبلاگ کیمیا آماده‌اش کنم. البته هیچ‌گونه تغییری از جانب کیمیا در متن اعمال نمی‌شه، فقط شاید کمی جابجایی و کوتاه‌کردن احتمالی؛ البته این فقط یه تذکر بود وگرنه با توجه به سابقه‌ی کیمیا و نوشته‌های جناب آقای محدثی در وبلاگ کیمیا، این اتفاق نادرالوقوع خواهد بود بلکه اصلا اتفاق نخواهد افتاد؛ اما به هر حال از باب «کار از محکم‌کاری عیب نمی‌کنه» تذکرش لازم به نظر می‌رسید. کیمیا رو تو لحظات «ناب»‌تون فراموش نکنید! التماس دعا یاعلی